April 8, 2025

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਘਰ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਜਾਂ ਝੂਠੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਦੇ ਕੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਰੈਂਟਲ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਕਮ ਕਿੰਨੀ ਹੈ, ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪੈਸੇ ਕਿਸ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਿਫੰਡ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਖਾਲੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਤੋਂ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲਓ ਕਿ ਕਿੰਨੀ ਰਕਮ ਵਾਪਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਆਵੇਗਾ। ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕੀ ਹਨ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਨਿਯਮ ਹਰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕਿਰਾਇਆ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਘਰ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਉਹ ਰਕਮ ਵਾਪਸ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਕੋਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਕਲਪ ਹਨ:ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਐਕਟ, 1872 ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦੇ ਗਲਤ ਵਿਵਹਾਰ ਲਈ ਖਪਤਕਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ, 2019 ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨੈਗੋਸ਼ੀਏਬਲ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟਸ ਐਕਟ, 1881 ਦੇ ਤਹਿਤ, ਜੇਕਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਰਿਫੰਡ ਚੈੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਊਂਸ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਵਾਪਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਪਸੀ ਸਹਿਮਤੀ ਵਾਲਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਡਾਕ ਜਾਂ ਮੈਸੇਜ ਰਾਹੀਂ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਰਿਮਾਈਂਡਰ ਭੇਜੋ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਵਕੀਲ ਰਾਹੀਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨੋਟਿਸ ਭੇਜੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਫਿਰ ਵੀ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ, ਤਾਂ ਸਿਵਲ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਫਿਰ ਵੀ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਯੂਨੀਅਨ, ਖਪਤਕਾਰ ਫੋਰਮ ਜਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਮਦਦ ਲਓ।

ਮੋਗਾ, 8 ਮਾਰਚ – ਵਧੀਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ-ਕਮ-ਵਧੀਕ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਮੋਗਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਚਾਰੂਮਿਤਾ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਘਤਾ (ਬੀ.ਐਨ.ਐਸ.ਐਸ.) 2023 ਦੀ ਧਾਰਾ 163 ਅਧੀਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਗਾ ਵਿੱਚ ਪਰੇਗਾਬਲਿਨ 300 ਐਮ.ਜੀ. (ਸਿਗਨੇਚਰ) ਦੇ ਕੈਪਸੂਲ ਦੀ ਸੇਲ ਤੇ ਅੰਸ਼ਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਚਾਰੂਮਿਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਗਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕ ਪਰੇਗਾਬਲਿਨ 300 ਐਮ.ਜੀ. (ਸਿਗਨੇਚਰ) ਕੈਪਸੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੈਡੀਕਲ ਨਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟੋਰਾਂ ਤੇ ਇਸ ਕੈਪਸੂਲ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਆਮ ਵਾਂਗ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰੇਗਾਬਲਿਨ ਦਾ ਕੈਪਸੂਲ ਜਾਂ ਗੋਲੀ ਜੇ ਕੋਈ ਡਾਕਟਰ ਕਿਸੇ ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਬੰਧਤ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟੋਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹ ਦਵਾਈ ਸਿਰਫ ਉਨੇ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿੰਨੀ ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪਰਚੀ ਤੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਰਚੀ ਉਪਰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਟੈਂਪ ਵੀ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਪਰਚੀ ਸਿਰਫ 7 ਦਿਨ ਲਈ ਹੀ ਵੈਧ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕੈਮਿਸਟ ਇਸ ਕੈਪਸੂਲ ਜਾਂ ਗੋਲੀ ਦੀ 75 ਐਮ.ਜੀ. ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਦਵਾਈ ਆਪਣੇ ਪਾਸ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਡਰੱਗ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਡਰੱਗ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏਗਾ। ਉਹਨਾਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਇਸ ਕੈਪਸੂਲ ਜਾਂ ਗੋਲੀ ਦੀ 75 ਐਮ.ਜੀ. ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਦਵਾਈ ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋਂ ਇਸਦੀ ਸੇਲ ਪਰਚੇਜ ਉਪਰ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਕਮ 6 ਜੂਨ, 2025 ਤੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਗਾ ਅੰਦਰ ਲਾਗੂ ਰਹੇਗਾ।

ਰੂੰ ਨਾਲ ਭਰੀ, ਘੁੱਗੀਆਂ ਦੇ ਛਾਪੇ ਵਾਲੀ ਖੱਦਰ ਦੀ ਰਜ਼ਾਈ ਸਾਂਭਦਿਆਂ ਧੀ ਬੋਲੀ ਸੀ, “ਮੰਮੀ, ਆਹ ਖੱਦਰ ਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਵੇਲੇ ਦੀ ਰਜ਼ਾਈ ਐਵੇਂ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਐਂ। ਕਿੰਨੀ ਭਾਰੀ ਐ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਕੌਣ ਵਰਤਦੈ? ਆਹ ਦੇਖੋ, ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਰੂੰ ਵਾਲੀ ਰਜ਼ਾਈ। ਨਾਲੇ ਚੁੱਕਣ ਨੂੰ ਹਲਕੀ-ਫੁਲਕੀ, ਨਾਲੇ ਨਿੱਘੀ। ਧੀ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲੱਗ ਗਈ ਪਰ ਮੇਰੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਖੱਦਰ ਸ਼ਬਦ ’ਤੇ ਹੀ ਅੜ ਗਈਆਂ। ਕਦੇ ਖੱਦਰ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਥਾਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਹਿਨਣ ਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਖੱਦਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਦੇ। ਨਵੀਨ ਮੰਡੀਕਰਨ ਅਤੇ ਨਵ-ਉਦਾਰਵਾਦ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਖੱਦਰ ਦੀਆਂ ਰਜ਼ਾਈਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤਾਂ ਪਰ੍ਹੇ ਧੱਕ ਕੇ ਨਰਮ ਮੁਲਾਇਮ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਰਜ਼ਾਈਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਆਂਦਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਕੂਲ ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਟਾਵੇਂ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਰ ਗਿਆਨ ਦੇਣਾ ਉਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ, ਕੱਤਣ, ਕੱਢਣ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋਣਾ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜ ਕੇ ਉਹ ਚਰਖਾ ਕੱਤਦੀਆਂ। ਸੂਤ ਤੋਂ ਖੱਦਰ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ’ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਲ ਜਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਨਾਲ ਰੰਗਦੀਆਂ। ਉਸ ਰੰਗਦਾਰ ਕੱਪੜੇ ’ਤੇ ਪੱਟ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਿਰ ’ਤੇ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਾਗ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਨ ਦੇ ਵਲਵਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨਾਲ ਰੀਝਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਉਕਰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਕਢਾਈ ਕਲਾ ਦਾ ਸਿਖਰ ਹੁੰਦੀ। ਰੀਝਾਂ ਨਾਲ ਕੱਢੇ ਇਹ ਬਾਗ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ, ਖੱਦਰ ਦੀਆਂ ਰਜ਼ਾਈਆਂ, ਤਲਾਈਆਂ, ਖੇਸ, ਚੁਤੈਈਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮਾੜਾ ਮੋਟਾ ਸਾਮਾਨ ਮਾਪੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਮਮਤਾ ਨਾਲ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੰਦੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ। ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਇਹ ਤੋਹਫ਼ੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲੈਂਦੇ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਕਿਰਤ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਮੋਹ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਹ ਦਾਜ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਜਿਕ ਕਲੰਕ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਜੋ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਲਈ ਗਲ ਦਾ ਫੰਦਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਇਹ ਸਹਿਜ ਤੁਰਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਕ ਬਣੇਗਾ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਗੇੜ ਨਾਲ ਖੱਦਰ ਦੀਆਂ ਰਜ਼ਾਈਆਂ ਵਾਂਗ ਦਾਜ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਦੱਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਹੱਦ ਨਾ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਸਾਈਕਲ ਆਇਆ। ਕਈ ਦਿਨ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਾਈਕਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਗੱਲ ਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਹੀ ਨਾ ਰੁਕੀ, ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘੜੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰੇਡੀਓ ਦਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ। ਤੁਰ ਕੇ ਵਾਟਾਂ ਗਾਹੁੰਦੇ, ਪ੍ਰਛਾਵਿਆਂ, ਤਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਖਿੱਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਮੇਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਉਂਦੇ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਵਾਜਾਈ, ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਈ ਲਾਲਸਾ ਨੇ ਦਾਜ ਲਈ ਲੋਭ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਲੜਕੇ ਵਾਲੇ ਲੜਕੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਤੋਹਫਿਆਂ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਦਾਜ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇਉਂ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਗੱਲ ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਸਕੂਟਰ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਤੇ ਮਰੂਤੀ ਕਾਰ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਲਗਜ਼ਰੀ ਕਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੜੀ ਤੋਂ ਮੋਬਾਈਲ, ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਤੋਂ ਆਈ ਫੋਨ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਪਈ। ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਟੀਵੀ, ਐੱਲਸੀਡੀ, ਐੱਲਈਡੀ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਤੁਰ ਗਈ। ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ। ਇਹ ਕੁਝ ਤਾਂ ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਾਂ ਕਿਆਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਕੀ ਕੁਝ ਚੱਲਦਾ। ਵਿਆਹ ਵਰਗੀ ਪਵਿੱਤਰ ਰਸਮ ਇੱਕ ਸੌਦਾ ਬਣ ਗਈ। ਲੜਕੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਪਦਾਰਥਕ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਦਾਜ ਰੂਪੀ ਦੈਂਤ ਨੇ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਲਾਹਣਤ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਲਿਆ। ਇਸ ਲਾਹਣਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣੇ ਧੀਆਂ ਦੇ ਉਹ ਮਾਪੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਾਜ ਦੇਣ ਦੀ ਪੁੱਗਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜੇ ਉਹ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਧੀ ਦੇ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹੇ ਕਰਜ਼ੇ ਕਾਰਨ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਫਿ਼ਕਰਾਂ ਨਾਲ ਘੁਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਹ ਫਿ਼ਕਰ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਜਿਹੜਾ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਅਜਿਹੇ ਮੋੜ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲੋਂ ਮੌਤ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨਾ ਦਾਜ ਦੇਣ ਜੋਗੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਚਾਅ, ਸੱਧਰਾਂ ਤੇ ਸੁਫਨਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੱਬੀ ਸਿਸਕ-ਸਿਸਕ ਕੇ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਪਾਰ ਕਰਦੀਆਂ, ਕੰਵਾਰੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦਾਜ ਦੇ ਲੋਭੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ ’ਤੇ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਤਸ਼ੱਦਦ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਇਸ ਸਦਕਾ ਹੀ ਕੋਈ ਲੜਕੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਖ ’ਚ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ’ਚ ਧੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਣਾ ਵੀ ਦਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਧੀਆਂ ਜੰਮਣ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਤਾਹਨੇ-ਮਿਹਣੇ ਤੇ ਕੁੱਟਮਾਰ ਤੱਕ ਸਹਿਣੇ ਪੈਂਦੇ।

ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਤੁਰੰਤ ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ, ਵਿਰਾਟ ਕੋਹਲੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੁਰਸ਼ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ; ਸ਼ਾਇਦ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਸ਼ਮਲਵ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਮਿਤਾਲੀ ਰਾਜ, ਝੂਲਨ ਗੋਸਵਾਮੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਹਿਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈਣਗੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ, ਆਈਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ, ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ, ਸੀ.ਵੀ. ਸਿਰਫ਼ ਰਮਨ ਵਰਗੇ ਪੁਰਸ਼ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹੀ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਨਕੀ ਅੰਮਾਲ, ਅਸੀਮਾ ਚੈਟਰਜੀ ਅਤੇ ਅੰਨਾ ਮਨੀ ਵਰਗੀਆਂ ਔਰਤ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ। ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਸਮਾਨ ਤੱਕ ਹਰ ਥਾਂ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੱਕ, ਇੱਕ ਮਰਦ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਜਿੰਨਾ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮੰਗਲ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ, ਨਾਸਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਤੱਕ, ਸਾਡੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੁਝ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਜਾਦੂਈ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਬਾਰੇ- ਉਸ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਘਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਸਨ, ਕੁਝ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ – ਜਾਨਕੀ ਅੰਮਾਲ: 4 ਨਵੰਬਰ 1897 ਨੂੰ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ, ਜਾਨਕੀ ਅੰਮਾਲ ਇੱਕ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਗੰਨੇ ਦੀਆਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਕਰਾਸ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਿਸਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ। ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1957 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 7 ਫਰਵਰੀ 1984 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਆਨੰਦੀਬਾਈ ਜੋਸ਼ੀ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਮਾਰਚ, 1865 ਨੂੰ ਪੁਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 26 ਫਰਵਰੀ 1887 ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅਸੀਮਾ ਚੈਟਰਜੀ: ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਇਲਾਜ, ਮਿਰਗੀ ਅਤੇ ਮਲੇਰੀਆ ਵਿਰੋਧੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਸੀਮਾ ਚੈਟਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਸਤੰਬਰ 1917 ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਡਾਕਟਰੇਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 2006 ਵਿੱਚ, 90 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਅੰਨਾ ਮਨੀ: ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅੰਨਾ ਮਨੀ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਅਗਸਤ 1918 ਨੂੰ ਕੇਰਲ ਦੇ ਤ੍ਰਾਵਣਕੋਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੂਰਜੀ ਕਿਰਨਾਂ, ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਅਤੇ ਪੌਣ ਊਰਜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ 16 ਅਗਸਤ 2001 ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਿਰਨ ਮਜੂਮਦਾਰ ਸ਼ਾਅ: ਕਿਰਨ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਿਰਨ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਸ਼ੂਗਰ, ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਐਨਜ਼ਾਈਮਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਜੈਵਿਕ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਕੰਪਨੀ ‘ਬਾਇਓਕੋਨ ਲਿਮਟਿਡ’ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸਾਡੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਗਣਿਤ, ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ- ਮੁਥੈਯਾ ਵਨੀਤਾ: ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੀ। ਮੁਥੱਈਆ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਮੈਪਿੰਗ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਉਪਗ੍ਰਹਿ, ਕਾਰਟੋਸੈਟ-1, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਉਪਗ੍ਰਹਿ, ਓਸ਼ਨਸੈਟ-2 ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਾਲ 2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸਰਵੋਤਮ ਔਰਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਿਤੂ ਕਰਿਧਲ: ਰਿਤੂ ਕਰਿਧਲ, ਜੋ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੀ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੀ ਮਿਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੀ। ਸਾਲ 2007 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਇਸਰੋ ਦੇ ਯੰਗ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਟੈਸੀ ਥਾਮਸ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਔਰਤ ਅਤੇ ਅਗਨੀਪੁਤਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ, ਟੈਸੀ ਥਾਮਸ ਨੇ ਡੀਆਰਡੀਓ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ: ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੱਕ ਹਰ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਕਲਪਨਾ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਹ 376 ਘੰਟੇ 34 ਮਿੰਟ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਧਰਤੀ ਦੇ 252 ਚੱਕਰ ਲਗਾਏ। ਪੁਲਾੜ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮੰਦਭਾਗੇ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ, 1 ਫਰਵਰੀ, 2003 ਨੂੰ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਜ਼: ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਦੂਜੀ ਔਰਤ ਹੈ। ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਵਜੋਂ 195 ਦਿਨ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ। ਅੰਕੜੇ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ? ਭਾਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ 1,044 ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 89 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਦਾ 9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2015 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਸੀ, 864 ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਹਿਲਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, INSA ਦੀ ਗਵਰਨਿੰਗ ਬਾਡੀ ਵਿੱਚ 2020 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 31 ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 7 ਔਰਤਾਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2015 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਔਰਤ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ, ਵਿਗਿਆਨ, ਨਵੀਨਤਾ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਜੈਂਡਰ, ਇੰਟਰ ਅਕੈਡਮੀ ਪਾਰਟਨਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਚ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ 13 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 16 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ? ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਸੈਕਟਰ 22 ਦੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਹਿਸ਼ਤ ਫੈਲ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕ ਹਨ। ਇਮਾਰਤ ਦੀਆਂ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਤੋਂ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਗੁਬਾਰ ਨਿਕਲਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸੈਂਟਰ (ਸੀਬੀਸੀ), ਐਬਰੋਲ ਈਐਨਟੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਪੰਜਾਬ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਵਰਗੇ ਅਦਾਰੇ ਹਨ। ਅੱਗ ਬੁਝਾਊ ਦਸਤੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਅਤੇ ਅੱਗ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤੱਕ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਬੂ ਪਾ ਲਿਆ। ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਅਜੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਚਸ਼ਮਦੀਦਾਂ ਨੇ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਧੂੰਆਂ ਉੱਠਦਾ ਦੇਖਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਖਾਲੀ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। “ਅਸੀਂ ਧੂੰਆਂ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ।

ਕੁਝ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਅਫਸਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਜੂਨੀਅਰ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਹਿਤ ਅਮਲੇ ਦੇ ਮਾੜੇ ਆਚਰਨ ਤੇ ਖੁਨਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿ ਦੇਣ, ਛੁਪਾਉਣ ਜਾਂ ਅਣਡਿੱਠ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਦਭਾਗਾ ਰੁਝਾਨ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਹਮਾਇਤ ਦੀ ਗ਼ਲਤ ਧਾਰਨਾ ਨਾਲ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਭੰਗ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅਗਾਂਹ ਅਜਿਹੇ ਮਾਤਹਿਤ ਅਮਲੇ ਵੱਲੋਂ ਘੋਰ ਦੁਰਾਚਾਰ ਲਈ ਰਾਹ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਸੀਵਿਆਂ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਅਤੇ ਨੱਬੇਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਵਾਪਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਝੂਠੇ ਪੁਲੀਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੂਬਾਈ ਪੁਲੀਸ ਦਾ ਨੇਮ ਹੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਸੀਵਿਆਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚਾਲੇ ਹਵਾਈ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ’ਤੇ ਬਣੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਸ਼ੈਲਟਰ ’ਚੋਂ ਇਸ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਚਲਦਾ ਸੀ। ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰ (ਜੀਓਸੀ) ਜੋ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫਸਰ ਸੀ, ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਲਾਸ਼ੀ ਲੈਣ ਲਈ ਰੋਕ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਜੀਓਸੀ ਨੇ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਡੀਐੱਸਪੀ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਜੀਓਸੀ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮਿਲਟਰੀ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਕਰਮੀਆਂ ਸਹਿਤ ਪਾਇਲਟ ਜੀਪ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਜੀਓਸੀ ਨੇ ਡੀਐੱਸਪੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ੀ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਾ ਦਿੱਤੀ। ਡੀਐੱਸਪੀ ਕਾਫ਼ੀ ਅੜਬ ਨਿਕਲਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕੀਤੀ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ’ਤੇ ਜੀਓਸੀ ਨੇ ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਡੀਜੀਪੀ ਨੂੰ ਉਸ ਡੀਐੱਸਪੀ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਬਾਰੇ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ। ਡੀਜੀਪੀ ਨੇ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਤਹਿਤ ਅਫਸਰ ਨੇ ਜਵਾਬ ਲਿਖਦਿਆਂ, ਡੀਐੱਸਪੀ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਸਹੀ ਠਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਜੀਓਸੀ ਨੇ ਸਟਾਫ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੇਸ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕੀਤੀ। ਅੰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ (ਪੀਐੱਮਓ) ਨੇ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਡੀਐੱਸਪੀ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਹੀਣਤਾ ਅਤੇ ਬੁਰੇ ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ। ਬੀਤੀ 13-14 ਮਾਰਚ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਕੱਪਡਿ਼ਆਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਅੱਠ ਹੋਰ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਕਰਨਲ ਪੁਸ਼ਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਠ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ ਬਣੇ ਢਾਬੇ ਤੋਂ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਥਾਰਿਟੀ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਵੀ ਅਸਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਚਾਰਾਂ ’ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨੇ ਵੀ ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਨਲ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਉਪਰ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦਾ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਦੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਕਰਨਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਨਾਖਤੀ ਪੱਤਰ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ। ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਤੇ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਤਦ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਟਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ਨਾਖਤੀ ਕਾਰਡ ਵੀ ਖੋਹ ਲਿਆ। ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਬੇਸੁੱਧ ਪਏ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਸੋਟੀਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਵੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫਸਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਉਹ ਇਸ ਐਨਕਾਊਂਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਬਚ ਗਏ ਤਾਂ ਆ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਨਾਖਤੀ ਕਾਰਡ ਲੈ ਜਾਣ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਕਰਨਲ ਨੂੰ ਕੁੱਟਿਆ, ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਰਨਲ ਦੀ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨੱਕ ਦੀ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਕਰਨਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਉਠਾਇਆ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਉਹ ਹਰ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਉਂਦੀ ਰਹੀ। ਐੱਸਐੱਸਪੀ (ਪਟਿਆਲਾ) ਨੇ ਮਾਮਲਾ ਰਫ਼ਾ-ਦਫ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਨਲ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਹਾਰ ਲਈ ਕਰਨਲ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਗੁੱਝੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਰਿਕਾਰਡ ਦੀ ਘੋਖ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਲ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਛੁਪਾਇਆ ਗਿਆ ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਨਵਾਜਿਆ ਵੀ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧਕ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਦੋ ਕੁ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਉਸ ਢਾਬਾ ਮਾਲਕ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਕੁਝ ਨਾਮਾਲੂਮ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਝੂਠੀ ਐੱਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰ ਲਈ ਗਈ। ਇਸ ਐੱਫਆਈਆਰ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਸਮਝ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਸਨ। ਪਹਿਲਾ, ਅਪਰਾਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਪਛਾਤਿਆਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਤਾਂ ਕਰਨਲ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੂਜਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਰਨਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂਚ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਰਨਲ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਦੂਜੀ ਐੱਫਆਈਆਰ ਕਰਨਲ ਪੁਸ਼ਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਗਈ, ਉਹ ਵੀ ਤਦ ਜਦੋਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਜਾਗਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਧਰਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜ਼ਾਹਰਾ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਚਾਰਾਂ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਦਾ ਨਾਂ ਐੱਫਆਈਆਰ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਕਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਮੁਅੱਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਉੱਪਰ ਦਬਾਅ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਇਸ ਕੇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਬਣਾਈ। ਬਹਰਹਾਲ, ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰੇ ਇਹ ਫ਼ੌਜਦਾਰੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰਨਲ ਦੀ ਜਾਨ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਗੰਭੀਰ ਕੇਸ ਨੂੰ ਵਿਭਾਗੀ ਜਾਂਚ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਨਜਿੱਠਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਕਰਨਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਬੇਹਿਸਾਬ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਨਾ ਸਕੀ ਜਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰੁੱਝੇ ਹੋਣ। ਅੰਤ ਨੂੰ 31 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਨਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੱਲੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਪੀਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿਲੇ ਹੁੰਗਾਰੇ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਰਨਲ ਬਾਠ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ’ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਮੁਕੱਰਰ ਹੋਈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੋ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਕਰ ਕੇ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕੇਸ ’ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀਨ ਪੁਲੀਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਇਸ ਦਾ ਪੱਧਰ ਨੀਵਾਂ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 41.9 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ 1.2 ਡਿਗਰੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 6.2 ਡਿਗਰੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਅੱਜ 17 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਲਈ ਯੈਲੋ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵੀ 37.4 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਡਿਗਰੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਜਲੰਧਰ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਮੋਗਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮੋਹਾਲੀ, ਰੂਪਨਗਰ, ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ, ਮੁਕਤਸਰ, ਬਠਿੰਡਾ, ਮਾਨਸਾ, ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ‘ਚ ਹੀਟ ਵੇਵ ਰਹੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਗੜਬੜੀ ਸਰਗਰਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਦੁਬਈ ਦੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੇ ਸ਼ੇਖ ਹਮਦਾਨ ਬਿਨ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ 8 ਤੇ 9 ਅਪਰੈਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨਗੇ। ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰ ਗੋਲਮੇਜ਼ ਸੰਮੇਲਨ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੇ। -ਪੀਟੀਆਈ

ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਪੰਜਾਬ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ ਅੱਜ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਟਿੰਗ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਆਫਿਸ ‘ਚ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹਾਜੀ ਮੁਹੰਮਦ ਉਵੈਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਹੋਈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ, ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ‘ਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦਿਆਂ ਬੋਰਡ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ‘ਚ ਕਈ ਜ਼ਿਲਿਆਂ ਦੇ ਆਰ. ਸੀਜ਼ ਅਤੇ ਕਲਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਿਸ ‘ਚ ਸ਼੍ਰੀ ਅਲੀਮ ਜੋ ਕਿ ਮੋਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖਰੜ ‘ਚ ਰੈਂਟ ਕੁਲੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਰਿਸੀਟ ਕਲਰਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਵੀ ਖਾਨ ਆਰ. ਸੀ. ਮੋਗਾ ਨੂੰ ਆਰ.ਸੀ. ਮੋਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖਰੜ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਯਾਕੂਬ ਆਰ. ਸੀ. ਭੁਲਥ ਨੂੰ ਆਰ. ਸੀ. ਮੋਗਾ ਤੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਬਹਾਨ ਰਿਸੀਟ ਕਲਰਕ ਨੂੰ ਆਰ. ਸੀ. ਭੁਲੱਥ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਸ਼ਕੀਲ ਅਹਿਮਦ ਰੈਂਟ ਕੁਲੈਕਟਰ ਜਲੰਧਰ ਅਰਬਨ ਨੂੰ ਕਲਰਕ ਐਂਟੀ ਐਨਕਰੋਚਮੈਂਟ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਨਵਾਰ ਅਹਿਮਦ ਖਾਨ ਆਰ. ਸੀ. ਫਿਲੌਰ ਨੂੰ ਰੈਂਟ ਕੁਲੈਕਟਰ ਜਲੰਧਰ ਅਰਬਨ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਹੰਮਦ ਆਸਿਫ ਕਲਰਕ ਲੈਂਡ ਐਕੋਜੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਰ.ਸੀ. ਵੈੱਲਫੇਅਰ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ । ਲਈਕ ਅਹਿਮਦ ਕਲਰਕ ਲੀਗਲ ਅਟੈਚਡ ਵਿਦ ਐੱਸ.ਓ. ਨੂੰ ਲੈਂਡ ਐਕੋਜੀਸ਼ਨ ਕਲਰਕ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜਲੰਧਰ, 8 ਅਪ੍ਰੈਲ – ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਾਲੀਆ ਦੇ ਘਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਇਕ – ਡੇਢ ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਘਰ ’ਚ ਖੜ੍ਹੀ ਕਾਰ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਟੁੱਟ ਗਏ। ਗ਼ਨੀਮਤ ਰਹੀ ਕਿ ਇਸ ਧਮਾਕੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਾਲੀਆ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਰਾਤ ਕਰੀਬ 12 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ’ਚ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਸੌਣ ਲਈ ਗਏ ਤਾਂ ਕੁਝ ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਸਹਿਮ ਗਏ। ਸ੍ਰੀ ਕਾਲੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਧਮਾਕਾ ਐਨਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਪੱਥਰ ’ਚ ਟੋਇਆ ਪੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਟੁੱਟ ਗਏ। ਘਟਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦੇ ਹੀ ਪੁਲੀਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਧਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਾਂਚ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।