ਮਨੁੱਖੀ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬੇਹੱਦ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਧਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦਾ

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਛਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਦਿੱਲੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਬਿਹਾਰ, ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ

ਕਈ ਦੂਜੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਲਾਂ ਵੀ ਕਦੇ ਸਾਡੇ ਚੌਗਿਰਦੇ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਆਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਇੱਲਾਂ ਦੀ ਡਾਰ ਨੂੰ ਬਦਸ਼ਗਨੀ ਮੰਨਿਆ

  ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ, ਜੋ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਹਾੜ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ਼ਾਂ ਦੀ ਅੱਤ

ਕੁਦਰਤ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਡੇਵਿਡ ਐਟਨਬਰੋ ਨੇ ਕੋਪ-26 (COP26) ਸੰਮੇਲਨ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ, ‘‘ਤਾਂ ਕੀ ਸਾਡੀ ਕਹਾਣੀ ਇੰਝ

‘ਰੁੱਖ ਚੰਦਰੇ ਭਾਵੇਂ ਨੀ ਬੋਲਦੇ ਦੁੱਖ ਤੇਰਾ ਸਭ ਜਾਣਦੇ, ਨੀ ਜਿੰਦੇ ਮੇਰੀਏ!’ ਕੀ ਰੁੱਖ ਵੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਉਹ ਬੋਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਕੀ ਰੁੱਖ ਵੇਖ

ਬੇਸ਼ੱਕ ਸ਼ਰੀਂਹ ਦਾ ਰੁੱਖ ਫਲ਼ਦਾਰ ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਪਰ  ਆਪਣੀ ਅਣੋਖੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਬਹੁਗੁਣੀ ਰੁੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਇਹ ਰੁੱਖ ਅਣਗੌਲਿਆ ਵੀ ਰਹਿਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ।

  ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ, ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਕਰਕੇ ਭਾਂਵੇਂ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਤਾਂ ਗਈ ਪਰ, ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਏਨਾ ਕੁਝ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ  ਵੰਡੇ ਗਏ ਦੋਹਵਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ

  ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦੇ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ  ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਕਰਕੇ ਹੁਣ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਾਲੇ ਢਾਈ ਢਾਈ ਦਰਿਆਵਾਂ