May 23, 2025

ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਖ਼ਤਮ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਨਿਭਾਈ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਿਰਿਲ ਰਾਮਾਫੋਸਾ ਨਾਲ ਹੋਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੇਲੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਮਾਫੋਸਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ‘‘ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋ ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਨਿਬੇੜ ਦਿੱਤਾ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਪਾਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੋਈ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਗ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ 10 ਮਈ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਹਾਲੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ-ਪਾਕ ਵਿਚਾਲੇ ਸਭ ਝਗੜੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਵਿਚੋਲਗੀ ਕਰਨਗੇ। ਟਰੰਪ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰ ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਖੱਬੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਣ ਮੰਗਿਆ ਕਿ ਟਰੰਪ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਸਚਾਈ ਕੀ ਹੈ। ਚਾਰ-ਚੁਫੇਰਿਓਂ ਵਧਦੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਆਖਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਮਿਸਤਰੀ ਰਾਹੀਂ ਟਰੰਪ ਦੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਦਾ ਖੰਡਨ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਡੀ ਜੀ ਐਮ ਓ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਟਰੰਪ ਫ਼ਾਕਸ ਨਿਊਜ਼ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਟਰੰਪ ਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵਪਾਰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਲਾਲਚ ਤੇ ਵਪਾਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਕੇ ਜੰਗ ਰੁਕਵਾਈ ਹੈ, ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਟਰੰਪ ਦੀ ਵਪਾਰ ਕੇਂਦਰਤ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਨੀਤੀ ਤਹਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟਰੰਪ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਲ ਉੱਤੇ ਟੈਰਿਫ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਵਾਧਾ ਕਰਕੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਹ ਦਾਅ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਉਲਟਾ ਪੈ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੋਏ-ਤੋਏ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਟਰੰਪ ਦਾ ਅੰਤਰਮੁਖਤਾ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੱਗੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਨੂੰ ਰੁਕਵਾ ਕੇ ਅਮਨ ਦੂਤ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਛਵੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਲੱਗੀ ਜੰਗ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਲੈ ਕੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭੱਲ ਖੱਟਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਬਰਾਦਰੀ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਆਗੂ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਲੇ ਪੇਚੀਦਾ ਝਗੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਬੇੜਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਟੰਗ ਅੜਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਭਾਰਤ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਲਈ ਚੀਨ ਦੀ ਵਧਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਰੀਬ ਰੱਖਣਾ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ‘ਬਰਿਕਸ’ ਸੰਗਠਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਰਾਜ਼ੀਲ, ਰੂਸ, ਭਾਰਤ, ਚੀਨ ਤੇ ਸਾਊਥ ਅਫਰੀਕਾ, ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਭਾਰਤ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਸੰਨ੍ਹ ਲਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਖੁੰਢਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਜੰਗ ਰੋਕਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦ ਬਣਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਾਲੇ ਚਲ ਰਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਦਾਅ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਟਰੰਪ ਬੇਹੱਦ ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾ-ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸਧਾਰਨ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਵਾਲੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਕੁੜਿੱਕੀ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਲੋਕ ਬੋਲੀ ਹੈ ਕਿ ; ” ਲੋਟਣ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦਾ,ਨਾਮ ਚੱਲਦਾ ਗੋਬਿੰਦੀਏ ਤੇਰਾ !” ਲੋਟਣ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਨਿਆ ਹੋਵੇ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਉਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਟਣ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਪਹਿਨਾਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਪਰ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ ਮਨ ਹੀ ਉਦਾਸ ਹੈ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਖੈਰ। ਪਿਆਰੇ ਮੋਹਨ ਭੰਡਾਰੀ ਜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ” ਸਭ ਸੁੱਖ ਸਾਂਦ ਹੈ !” ਯਾਦ ਆ ਗਈ। ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਫੌਜਣ ਘਰ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਸਭ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਖਿਰ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਲਿਖ ਦੇ ” ਹੋਰ ਸਭ ਸੁੱਖ ਸਾਂਦ ਹੈ ! ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁੱਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ । ਉਹ ਲੋਕ ਹੀ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਛਾ ਰਹੇ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੱਖ ਨਹੀਂ । ਇਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਉਸ ਧਰਤੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ, ਭਗਤਾਂ, ਫ਼ਕੀਰਾਂ, ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤਾਂ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ, ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਆਖਦੇ ਸੀ। ਪਰ ਮੁਰਾਰੀ ਲਾਲ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ ਇੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਗਦਾਰਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਲਾਈਨ ਹੈ, ਐਵੇਂ ਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰੀ ਚੱਲ।’ ਅੱਜ ਉਹ ਹੀ ਗਦਾਰ ਕੁਰਸੀਆਂ ਉਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਝੋਲੀ ਚੱਕ ਸਨ। ਹੁਣ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਝੋਲੀ ਚੁੱਕ ਬਣੇ ਹੋਏ, ਦਰੀਆਂ ਝਾੜਨ ਵਾਲੇ ਭਮੱਕੜ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਭਮੱਕੜਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਕਲੰਕਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਦੋਖੀ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਤੀਤ ਦੇ ਵਰਕੇ ਫਰੋਲਦਾ ਹਾਂ ਸਿਰ ਮਾਣ ਨਾਲ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਚਾਰ ਵੇਦ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ, ਰਾਮਾਇਣ, ਗੀਤਾ, ਭਗਵਤ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਸੂਫ਼ੀ, ਕਿੱਸਾ, ਬੋਲੀਆਂ, ਗੀਤ, ਕਥਾ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਨਾਵਲ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਹਰ ਵਿਧਾ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਰੂੜੀ ਦੇ ਢੇਰ ਵਾਂਗ ਵਧੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਗ੍ਰੰਥ ਤੇ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਮਿਲਾਵਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਤਾਂ ਕਿ ਕਿਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਉਤੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਹੁਣ ਵੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਗੁਲਾਮਾਂ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਮਝਦੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ । ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਵੀ ਦੇ ਘਰ ਡਾਕਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਮਾਂਝੇ ਦੀ ਕਬੂਤਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਉਹੀ ਇੱਕ ਮਲਵੈਣ ਕਬੂਤਰੀ ਡਾਇਰੀ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾੜ ਕੇ ਲੈ ਗਈ। ਇਸ ਡਾਕੇ ਦਾ ਜਦੋਂ ਕਵੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਥਾਣੇਦਾਰ ਦੇ ਘਰ ਗਿਆ। ਡਾਕੇ ਦੀ ਸਾਰੀ ਖ਼ਬਰ ਲਿਖਾਈ। ਥਾਣੇਦਾਰ ਕੀ ਕਰਦਾ, ਉਹ ਵੀ ਸੋਚੀਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਫੋਨ ਖੜਕਾਇਆ ਤੇ ਤਾੜਨਾ ਕੀਤੀ ਨਾਲੇ ਅਸਲੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਕਿ ਇਹੋ ਹੀ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆ, ਲੈ ਗਈ ਜੇ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਛਾਪ ਲਈਆਂ ਤਾਂ ਕੀ ਬਣੂੰ ਅਸਲੀ ਕਵਿਤਰੀ ਦਾ?” ਫੇਰ ਉਹ ਮਹਾਨਗਰ ਵਾਲੀ ਬੀਬੀ ਦੇ ਨਾਮ ਉਤੇ ਕਿਤਾਬ ਛਪੀ। ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕਬਤੂਰੀ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਉਹ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਛਪੀਆਂ ਤੇ ਦੂਜੀ ਹੋਰ ਲਿਖ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਕਈ ਕਬੂਤਰੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਪਾਲਕ ਦਾ ਧੰਦਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੇ ਕਬੂਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲ ਕੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਡਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੀ ਧੋਲੀ ਦਾੜੀ ਦਾ ਵੀ ਖਿਆਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਅੰਨੇ ਆਸ਼ਕ ਵਾਂਗ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਹੱਦਾਂ ਟੱਪੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੌਣ ਹੈ? ਕਈ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਚ ਲਿੰਪੀਅੰਤਰ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾ ਹੇਠ ਛਾਪ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਇਕ ਸ਼ਾਇਰ ਨੇ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਕਿਤਾਬ ਹੀ ਅਪਣੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਛਾਪ ਲਈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੋਗੇ ਵੱਲ ਦੇ ਨੇ ਗੁਰਚਰਨ ਚਾਹਲ ਭੀਖੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਕਿਤਾਬ ਛਾਪ ਲਈ ਤੇ ਰੀਵਿਊ ਦੇ ਲਈ ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ । ਉਹ ਕਿਤਾਬ ਪੁਜ ਗਈ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨਰਿੰਜਨ ਬੋਹਾ ਕੋਲ। ਫੇਰ ਕੀ ਉਸਨੇ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨ ਤਾਂ, ਉਹ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਸੀ ਬੋਹਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰ ਲਿਓ ਜੀ। ਇਹ ਚੋਰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮੋਗੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਸੀ ! ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਕਵੀ ਤੇ ਲੇਖਕ ਇਹ ਧੰਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਪੇ ਹੀ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁੰਦ ਕੇ ਲੇਖ ਛਪਵਾਏ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਇਹ ਜਾਣੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸਬੰਧੀ ਲੇਖ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਰਹੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛਪਵਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿਵਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਪੂੰਛ ਤੁੜਾਉਣ ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਤੇ ਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਆ ‘ ਲੋਟਨ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦਾ, ਨਾਂ ਬੋਲਦਾ ਗੁਬਿੰਦੀ ਏ ਤੇਰਾ’। ‘ ਦਿਉਰਾ ਵੇ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿਣ ਕੁੜੀਆਂ ਤੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਤਾਂ ਜੇਠ ‘ਤੇ ਮੁੜੰਗਾ।’ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ‘ ਇੱਕ ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਾਇਰ ਦਾ ਮੁੜੰਗਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਉਸਤਾਦ ਪੁਰਾਣੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ‘ ਗੋਲੇ ਕਬੂਤਰ ‘ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਇਨਾਮ ਵੀ ਹਥਿਆ ਗਏ ਹਨ । ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਵੇਖ ਲਿਓ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਿਕਾਂ, ਕਿਰਨਾਂ ਤੇ ਖੁਸ਼ਬੋ ਆਵੇਗੀ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੱਦਣ ਲਈ ਅੱਡੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਅਪਣੀਆਂ ਨੌਕਰਾਣੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ਰਤ ਉਸ ‘ਤੇ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿ ‘ਬੀਬਾ ਤੈਂ ਹੁਣ ਵਿਆਹ ਨੀਂ ਕਰਵਾਉਣਾ।’ ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਵੀ ਨੀ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਹੁਣ ਭਟਕਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਦਾ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਸਾਹਿਤ ‘ਚ ਨਕਲੀ ਤੇ ਜੁਗਾੜੂ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ ਕਵੀਆਂ ਤੇ ਕਵਿਤਰੀਆਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ‘ਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਢੋਲ ਪਿੱਟਣ ਵਾਲੇ ਕੌਣ ਕੌਣ ਹਨ? ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? ਖੈਰ ਆਪਾਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਹੈ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ? ਆਪਾਂ

ਪਟਿਆਲਾ,23 ਮਈ – ਉਘੇ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰਤਨ ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ (97 ਸਾਲ) ਦਾ ਅੱਜ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਜ਼ੇਰ ਇ ਇਲਾਜ਼ ਸਨ।ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦਿਹਾਂਤ ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਸ਼ਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਕੋਲੋਂ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਿਦਵਾਨ ਖੁੱਸਣ ਨਾਲ ਨਾ ਪੂਰਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਡਾ. ਆਸ਼ਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡਾ. ਜੱਗੀ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਨਵੇਂ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਤੇ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾਈ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਵੱਡੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਾ. ਜੱਗੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਮਾਣਮੱਤੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਰਸਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਦਮਸ੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡੀਘੇਬ ਵਿਖੇ 19 ਜੁਲਾਈ, 1927 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਲੋੜੀਂਦਾ ਮੱਲ ਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਨਾਨਕੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਡਾ. ਜੱਗੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1947 ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਤੇ ਫਿਰ ਪਿੰਡੀਓ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਥੋ ਤਪਾ ਮੰਡੀ ਕਿਆਮ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਲੰਮਾ ਅਰਸਾ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਅਰਬਨ ਇਸਟੇਟ ਫੇਜ਼ 2 ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਪੂਰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੜ੍ਹਦੀ ਉਮਰੇ ਉਹਨਾਂ ਮੁਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪਹਿਲਾਂ ਟਾਈਪਰਾਈਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਫਿਰ ਫੌਜ ਵਿਚ ਸਿਵਲੀਅਨ ਕਲਰਕ,ਫਿਰ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚ ਪੁਲਸੀਆ,ਫਿਰ ਸੋਨੀਪਤ ਦੇ ਇਕ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਫਿਰ ਹਿੰਦੀ-ਕਮ-ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਹਿਸਾਰ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰਾਰ।ਅਖੀਰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਈ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਹ 1963 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਹੋਈ ਜਿੱੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਧਿਐਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚੋਂ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈ਼ਸਰ ਵਜੋਂ 1987 ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਈ। ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਹਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਖੋਜ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕਈ ਵਡਆਕਾਰੀ ਹਵਾਲਾ ਗ੍ਰੰਥ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਛਿੱਬਰ ਰਚਿਤ ‘ਬੰਸਾਵਲੀਨਾਮਾ ਦਸਾਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ ਕਾ`, ‘ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਰੋਤ ਮੂਲਕ ਇਤਿਹਾਸ`, ‘ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਦਰਭ ਕੋਸ਼`, ‘ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਹਿਤਕਾਰ`, ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ (2 ਭਾਗ)`, ‘ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ : ਸਰੂਪ ਤੇ ਵਿਕਾਸ`,‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ`, ‘ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼`(4 ਭਾਗ) ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਹਵਾਲਾ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।ਡਾ. ਜੱਗੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ‘ਖੋਜ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ` ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਵੀ 1979 ਤੋਂ 1989 ਤਕ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸੰਦਰਭ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਕੋਸ਼ ਸੁਪਤਨੀ ਡਾ.ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਕੌਰ ਜੱਗੀ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਂਝੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖੇ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੀ ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ ‘ਅਮਲ ਜਿ ਕੀਤੇ ਦੁਨੀ ਵਿਚਿ` ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ ‘ਸਾਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਦੀ ਆਤਮ ਕਥਾ` ਵੀ ਲਿਖੀ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪੰਜ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਟੀਕਾ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਲਿਖਿਆ।ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਖੋਜ ਘਾਲਣਾ ਦੇ ਮੱਦੇ ਨਜ਼ਰ ਅਨੇਕਾਂ ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ। ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸ. ਜੀ.ਕੇ.ਸਿੰਘ, ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਏ.ਐਸ.ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਜਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਪੁੱਤਰ ਮਾਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਏ.ਐਸ. ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੱਲ੍ਹ ਮਿਤੀ 23 ਮਈ 2025 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।