ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 26 ਅਕਤੂਬਰ – ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ‘ਚ ਕਾਫੀ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਟਾਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੋਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਰੰਸੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਗਵਰਨਰ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ Peterson Institute for International Economics ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ think-tank ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ।
ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕੰਟਰੋਲ
ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗੀ। ਜੇ ਲੋਕ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਝੁਕਾਅ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁਦਰਾ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਪੱਖ ‘ਚ ਹਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ financial system ‘ਚ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਾ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੇਂਦਰ ਬੈਂਕ ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਤਰਲਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਕ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਖਤਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਅੱਜ, ਕ੍ਰਿਪਟੂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਾਸ-ਕੰਟਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਫੈਸਲਾ
ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਦੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਾਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ‘ਤੇ ਪਵੇਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੌਕਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕ੍ਰਿਪਟੋ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਉਠਾਇਆ ਪਹਿਲਾ ਸਵਾਲ
ਇਸ ਸਾਲ ਜੀ-20 ਸੰਮੇਲਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਕਰੰਸੀ ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਸਨ। ਜੀ-20 ਸੰਮੇਲਨ ‘ਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਦੇ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਪਹਿਲਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਦੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ‘ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
