ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 17 ਫਰਵਰੀ – ਸੰਤਰੇ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਦੋਵੇਂ ਮਿੱਠੇ ਤੇ ਖੱਟੇ ਸੁਆਦ ਵਾਲੇ ਫਲ ਹਨ। ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਆਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਤੇ ਹੋਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸੰਤਰਾ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਦੋਵੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਲ ਹਨ? ਹਾਂ, ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਤੇ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਗਲਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਮੂਲ ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀ
ਸੰਤਰਾ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਸਿਟਰਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਤੇ ਮੂਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੈ। ਸੰਤਰੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ਸਿਟਰਸ ਸਾਈਨੇਨਸਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੀਨ ਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿੰਨੂ (ਸਿਟਰਸ ਰੈਟੀਕੁਲੇਟਾ ਜਾਂ ਸਿਟਰਸ ਨੋਬਿਲਿਸ) ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੰਤਰੇ ਤੇ ਮੈਂਡਰਿਨ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਮੰਨੀ ਜਾਦੀ ਹੈ।
ਆਕਾਰ ਤੇ ਰੰਗ
ਸੰਤਰੇ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਤਰੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੋਲ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਕਿੰਨੋ ਛੋਟੇ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਚਪਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਮੋਟਾ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਖੁਰਦਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਪਤਲਾ ਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੰਗ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਗੂੜਾ ਨਰੰਗੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਹਲਕੇ ਨਰੰਗੀ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਛਿੱਲਕਾ ਉਤਾਰਨ ‘ਚ ਆਸਾਨੀ
ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਉਤਾਰਨਾ ਸੰਤਰੇ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਪਤਲਾ ਤੇ ਢਿੱਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੱਥਾ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਮੋਟਾ ਤੇ ਚਿਪਚਿਪਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲਾਉਣ ਲਈ ਚਾਕੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨੂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੁਆਦ ‘ਚ ਫ਼ਰਕ
ਸੁਆਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਸੁਆਦ ਮਿੱਠਾ ਤੇ ਖੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਸੰਤਰੇ ਨਾਲੋਂ ਮਿੱਠਾ ਤੇ ਘੱਟ ਖੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਵਿੱਚ ਰਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਥੋੜ੍ਹੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਸੁਆਦ ਵਧੇਰੇ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸ ‘ਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੀਜ
ਸੰਤਰੇ ਤੇ ਕਿੰਨੂ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਤਰੇ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿੰਨੂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਬੀਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨੂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ‘ਚ ਅੰਤਰ
ਦੋਵਾਂ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ, ਫਾਈਬਰ ਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਤਰੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿੰਨੂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੂਗਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿੱਠਾ ਸੁਆਦ ਪਸੰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿੰਨੂ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਆਪਸ਼ਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਧਿਆਨ
ਸੰਤਰੇ ਖਰੀਦਣ ਸਮੇਂ: ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਚਮਕਦਾਰ ਤੇ ਗੂੜ੍ਹਾ ਨਰੰਗੀ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫਲ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਦਬਾਓ, ਜੇ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਨਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਪੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਰਸੀਲਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਛਿਲਕਾ ਮੋਟਾ ਤੇ ਖੁਰਦਰਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
