ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ( ਓਸਟੀਓਪਰੋਰੋਸਿਸ) ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੱਛਣ,ਇਲਾਜ ਤੇ ਉਪਾਅ / ਡਾ ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਐਮ ਡੀ

ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਉਦੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹੱਡੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਔਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਉਮਰ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਡਿੱਗਣ ਜਾਂ ਮਾਮੂਲੀ ਦਸਤਕ ਨਾਲ ਵੀ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਓਸਟਿਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੇ ਲੱਛਣ :
ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੋਈ ਵੀ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਹੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ:
* ਝੁਕਣ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਢੂਹੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਵਰਟੀਬਰਾ ਦੇ ਕਾਰਨ
* ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਦਰ ਮਾਮੂਲੀ ਗਿਰਾਵਟ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
* ਉਚਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
* ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਕੋਰਟੀਕੋਸਟੀਰੋਇਡਜ਼ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਛੇਤੀ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਬਾਰੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੀ ਕਮਰ ਦੇ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ
ਕਾਰਨ:
ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਲਗਾਤਾਰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਨਵੀਂ ਹੱਡੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਜਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋ,ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਪੁੰਜ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ 20 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ‘ਤੇ, ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪੁੰਜ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਬੁੱਢੇ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਪੁੰਜ ਸਰੀਰ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰੋਗੇ ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਪੁੰਜ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਉੱਚ ਪੀਕ ਬੋਨ ਪੁੰਜ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਪੁੰਜ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ।
ਓਸਟੀਓਪਰੋਰਰੋਸਿਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ
ਕੁਝ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਉੱਚ ਜੋਖਮ ‘ਤੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਨਾ ਬਦਲਣਯੋਗ ਜੋਖਮ:
* ਲਿੰਗ – ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਮਰ – ਤੁਸੀਂ ਜਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋਗੇ, ਓਨਾ ਹੀ ਵੱਡਾ ਜੋਖਮ ਹੋਵੇਗਾ l
* ਨਸਲ – ਗੋਰੇ ਜਾਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
* ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ – ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਜਾਂ ਪਿਤਾ ਦੀ ਕਮਰ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਸੀ, ਜਾਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
* ਬਾਡੀ ਫ੍ਰੇਮ – ਛੋਟੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਫਰੇਮਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਪੁੰਜ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
* ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰ
ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਾਰਮੋਨ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
* ਸੈਕਸ ਹਾਰਮੋਨ – ਸੈਕਸ ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
* ਥਾਇਰਾਇਡ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ – ਥਾਇਰਾਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
* ਹੋਰ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ – ਓਵਰਐਕਟਿਵ ਐਡਰੀਨਲ ਅਤੇ ਪੈਰਾਥਾਈਰੋਇਡ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਖੁਰਾਕ ਦੇ ਕਾਰਕ:
ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਖੁਰਾਕ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਰਕ ਇਹ ਹਨ :
* ਘੱਟ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦਾ ਸੇਵਨ – ਘੱਟ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਛੇਤੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਿਕਾਰ – ਘੱਟ ਭਾਰ ਹੋਣ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
* ਗੈਸਟਰੋਇੰਟੇਸਟਾਈਨਲ ਸਰਜਰੀ – ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਦਾ ਆਕਾਰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਆਂਦਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਸਮਾਈ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਸਤਹ ਖੇਤਰ ਸੀਮਤ ਹੈ।
* ਦਵਾਈਆਂ
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਦਵਾਈ ਲੈ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਸਟੀਓਪਰੋਰਰੋਸਿਸ ਹੋਣ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋਵੇ:
* ਗੈਸਟਿਕ ਰਿਫਲਕਸ
* ਕਸਰ
* ਦੌਰੇ
* ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਰੱਦ
ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਹਾਲਤ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ:
* ਇਨਫਲਾਮਟੋਰੀ ਬੌਲ ਡਿਸੀਜ਼
* ਸੈਲੀਅਕ ਬੀਮਾਰੀ ਗੁਰਦੇ ਜਾਂ ਜਿਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
* ਲੂਪਸ
* ਗਠੀਏ
* ਮਲਟੀਪਲ ਮਾਇਲੋਮਾ
* ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ
ਕੁਝ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿਕਲਪ ਜਿਵੇਂ ਸੁਸਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਤੰਬਾਕੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਲਕੋਹਲ ਦਾ ਸੇਵਨ ਤੁਹਾਡੇ ਓਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਲਾਜ :
* ਮਰਦਾਂ-ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ, ਇਲਾਜ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਤੁਹਾਡਾ ਡਾਕਟਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਲਿਖ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹਨਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਜਲਨ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ, ਅਤੇ ਮਤਲੀ।
* ਹਾਰਮੋਨ-ਸਬੰਧਤ ਥੈਰੇਪੀ
ਤੁਸੀਂ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਥੈਰੇਪੀ ਲਈ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ. ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਛਾਤੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਖੂਨ ਦੇ ਥੱਕੇ ਅਤੇ ਐਂਡੋਮੈਟਰੀਅਲ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
* ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ
ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਾਮੂਲੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
* ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਲਕੋਹਲ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਗਠਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
* ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਛੱਡਣਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
* ਨਾਨ-ਸਲਿਪ ਸੋਲਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨੀਵੀਂ ਅੱਡੀ ਵਾਲੇ ਜੁੱਤੇ ਪਾ ਕੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ * ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਿਲਕਣ ਵਾਲੀ ਸਤ੍ਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
*  ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਲਓ
* ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ।

ਡਾ ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਐਮ ਡੀ
*ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਟੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
98156 29301