2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਅਹਿਮ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 4 ਰਾਜਾਂ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਓਡੀਸ਼ਾ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਕਮ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। 543 ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ 7 ਪੜਾਵਾਂ ‘ਚ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਪੂਰੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੋਂ ਇਥੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਸਾਰੇ ਵੋਟਰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣ। ਇਹ ਉਹ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਉਡੀਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤੀ ਇਕੱਠੇ ਆਉਣਗੇ ਅਤੇ ਅਪਣੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੀਵੰਤ ਲੋਕਤੰਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਇਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ – ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ
ਦਸਿਆ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 97 ਕਰੋੜ ਵੋਟਰ ਹਨ। 10.5 ਲੱਖ ਪੋਲਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨ, 1.5 ਕਰੋੜ ਪੋਲਿੰਗ ਅਫਸਰ, 55 ਲੱਖ ਈਵੀਐਮ, 4 ਲੱਖ ਵਾਹਨ ਹਨ। ਅਸੀਂ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਹਨ। 16-16 ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਡੇਢ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ 11 ਚੋਣਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਕੁੱਝ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਅਦਾਲਤੀ ਕੇਸ, ਅਦਾਲਤੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਘਟੀਆਂ। ਫਰਜ਼ੀ ਖਬਰਾਂ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ 96.8 ਕਰੋੜ ਵੋਟਰ ਹਨ। 49.7 ਕਰੋੜ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 47 ਕਰੋੜ ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਾਲੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 1.82 ਕਰੋੜ ਹੈ। 18-29 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 19.74 ਕਰੋੜ ਵੋਟਰ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਅਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਖੁਦ ਕਰਨਗੇ। 88.4 ਲੱਖ ਲੋਕ ਅਪਾਹਜ ਹਨ ਅਤੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣਗੇ। 82 ਲੱਖ ਲੋਕ 85 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹਨ। 2.18 ਲੱਖ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ। 48 ਹਜ਼ਾਰ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 12 ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਮਹਿਲਾ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 1.89 ਨਵੇਂ ਵੋਟਰਾਂ ਵਿਚੋਂ 85 ਲੱਖ ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ 13.4 ਲੱਖ ਐਡਵਾਂਸ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ। 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 5 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਵੋਟਰ ਬਣ ਜਾਣਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ 85 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਲਵਾਂਗੇ। ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਾਰਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ, ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਵੋਟਰ ਅਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ ਤੋਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੋਟਰ ਅਪਣੇ Know Your Candidate ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਅਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬਾਰੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਪਰਾਧਿਕ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 3 ਵਾਰ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ‘ਤੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜੇਕਰ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਪਰ ਗ਼ਲਤ ਸੂਚਨਾ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੀ-ਵਿਜਿਲ ਐਪ ਵਿਚ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੱਸ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਲਓ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਭੇਜੋ। ਅਸੀਂ ਜਾਣ ਲਵਾਂਗੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ। 100 ਮਿੰਟ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਭੇਜ ਕੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਇਕ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਹੈ।
ਟੀ.ਵੀ., ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਵੈਬਕਾਸਟਿੰਗ, 1950 ਅਤੇ ਸੀ ਵਿਜੀਲ ‘ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 5 ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇਗਾ। ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਮਿਲੇਗੀ, ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿਤੇ ਹਨ। ਪੁਲਿਸ ਗੈਰ-ਜ਼ਮਾਨਤੀ ਵਾਰੰਟ ‘ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਰਾਜੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਚੌਕਸੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਡਰੋਨ ਰਾਹੀਂ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਰਾਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ – 4M ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਚਾਰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ, ਮਸਲ (ਬਾਹੂਬਲ), ਮਨੀ (ਪੈਸਾ) , ਮਿਸ ਇਨਫਾਰਮੇਸ਼ਨ (ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ) ਅਤੇ MCC (ਮਾਡਲ ਕੋਡ ਆਫ਼ ਕੰਡਕਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ) ।
ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪਿਛਲੇ 11 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 3400 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਨਕਦੀ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਹਿੰਸਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਦੀ ਤਾਕਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਚ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਲਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪੈਸੇ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਬਾਪੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ- ਮੈਂ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹੈ, ਨਫ਼ਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਹੈ। ਨੇਤਾ/ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਵਾਹਨ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਬੰਗਲੇ ਨਹੀਂ ਵਰਤ ਸਕਣਗੇ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਐਲਾਨ/ਉਦਘਾਟਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਫੰਡ ਵਿਚੋਂ ਨਵੇਂ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਖਰਚੇ ‘ਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ/ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ/ਤੈਨਾਤੀ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਜਾਂ ਪਾਰਟੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮੰਦਰਾਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਚਰਚਾਂ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।
2024 ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ 97 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਵੋਟ ਪਾ ਸਕਣਗੇ। 8 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ, ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸਾਰੇ 28 ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ 8 ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਖੇਪ ਸੰਸ਼ੋਧਨ 2024 ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 18 ਤੋਂ 29 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 2 ਕਰੋੜ ਨਵੇਂ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟਿੰਗ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰਜਿਸਟਰਡ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ 6% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ- 96.88 ਕਰੋੜ ਵੋਟਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਵੋਟਿੰਗ ਲਈ ਰਜਿਸਟਰਡ ਹਨ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਵੀ 2023 ਵਿਚ 940 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2024 ਵਿਚ 948 ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
