ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 16 ਅਗਸਤ ਸਾਡੀ ਭੱਜ ਦੋੜ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦੇਰ ਤੱਕ ਜਾਗ ਕੇ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਅਕਸਰ ਇਹ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ (Lack of Sleep) ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਈ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਜਾਈਏ।
ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨੀਂਦ ਘਰੇਲਿਨ ਅਤੇ ਲੇਪਟਿਨ ਨਾਮਕ ਹਾਰਮੋਨਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲਿਨ ਹਾਰਮੋਨ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੁੱਖ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਭਾਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਹਾਰਮੋਨ ਵੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ‘ਚ ਸੋਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮੋਟਾਪੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ
ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੋਚਣ, ਯਾਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਜਾਂ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨਿਟੀ
ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਸਾਈਟੋਕਾਈਨਜ਼ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਛੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਠੀਕ ਹੋਣ ‘ਚ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਿਗੜ ਸਕਦੀ ਹੈ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ
ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਹਾਰਮੋਨ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਖਤਰਾ
ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਹਾਰਮੋਨ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਸ਼ੂਗਰ, ਸਟ੍ਰੋਕ ਵਰਗੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
